×× مساوات دیجیتالی در گرو توسعه پوشش نسل‌های پیشرفته موبایل

بنابر اعلام مرکز آمار ایران در سال 1390، در ایران 1331شهر وجود دارد که از این تعداد ایرانسل وعده داده تا پایان امسال500 شهر را با فناوری نسل سوم موبایل پوشش ‌دهد.این یعنی اپراتور دوم در صورت تحقق کامل و واقعی وعده‌اش تا پایان امسال علی‌رغم تبلیغات گسترده‌ درباره فناوری نسل سوم موبایل تنها در 37درصد شهرهای کشور این فناوری را ارایه خواهد داد.
در مورد وضعیت دهستان‌های ایران اوضاع به مراتب نامناسب‌تر است.ایرانسل از مجموع 2512دهستان کشور فقط برای ایجاد اینترنت همراه باند پهن در 250دهستان تا پایان امسال برنامه دارد.این یعنی ایرانسل تنها 9ونیم درصد دهستان‌های کشور را تا پایان امسال پوشش خواهد داد و بیش از 90درصد دهستان‌های کشور که البته اکثریت قریب به اتفاق آنها هم از اینترنت کابلی بی‌بهره‌اند، از خدمات باند پهن همراه ایرانسل محروم خواهند بود.
البته در خصوص پوشش جاده‌ای نسل سوم موبایل هم ایرانسل تاکنون برنامه مشخصی را اعلام نکرده است.
در مورد همراه اول هم اوضاع پوشش نسل سوم موبایل با مشکلاتی همراه است. این اپراتور تاکنون چیزی حدود 100شهر را در کشور تحت پوشش دارد. این یعنی همراه اول تقریبا از 13درصد شهرهای کشور با فناوری نسل سوم موبایل پشتیباینی می‌کند.
البته صاحب نظران حوزه آ‌ی‌تی در خصوص علت کندی همراه اول در توسعه نسل سوم موبایل چند دلیل عمده را ذکر می‌کنند و در واقع باتوجه به این دلایل می‌شود از این بابت به اپراتور اول تا حدودی حق داد.
از جمله عوامل کندی همراه اول که صاحب نظران نام می‌برند، می‌توان به گستردگی بیش از حد شبکه این اپراتور نسبت به سایر اپراتورها و اعطای دیرتر مجوز نسل سوم و چهارم موبایل توسط رگولاتوری به این اپراتور اشاره کرد. حجم بالای مشترکان موبایل کشور که بالغ بر 95 درصد مسوولان کشوری را نیز شامل می‌شود، عامل دیگری در خصوص لزوم حرکت محتاطانه و آهسته در ایجاد تغییرات در شبکه همراه‌اول است. در نهایت این که وزارت ارتباطات در حال حاضر با شرکت مخابرات و همراه‌اول اختلافاتی دارد که این موضوع نیز موجب کندی در همکاری و ارایه برخی مجوزها شده است.
در خصوص اپراتور سوم هم از آنجایی که تعداد مشترکان آن بسیار ناچیز است و همچنین در خصوص چگونگی پوشش و تعداد مشترکان آن آمارها چندان شفاف نیستند، امکان بررسی وضعیت رایتل وجود ندارد.
لذا با توجه به این وضع اگر قرار باشد اپراتورها با همین روند به توسعه نسل سوم موبایل ادامه دهند نباید امید داشته باشیم که به این زودی‌ها تمام نقاط کشور و به ویژه مناطق محروم از این فناوری برخوردار شوند. اگرچه این موضوع را نمی‌توان نادیده گرفت که از نظر اقتصادی صرفه همواره با ارایه خدمات در نقاط پر استفاده و سپس حرکت به سمت نقاط دیگر است. لذا دولت می‌تواند نقش تشویقی و تسهیل‌کننده در این امر ایفا کند.

×× سرعت نسل سوم و چهارم موبایل 
اما فارغ از مسایل ومشکلاتی که در پی آمد، باید دید آیا نسل سه و چهاری که در ایران ارایه می‌شود چه شباهت‌ها و تفاوت‌هایی با نمونه‌های خارجی آن دارد.
بدون شک قابلیت‌هایی که نسل سوم موبایل بر نسل دوم افزود بسیار شگرف و تاثیرگذار هستند یعنی اگر نسل دوم را همچون کودک نوپایی بدانیم که در حال تجربه اولین گام‌های خود است، فناوری نسل سوم مثل یوسین بولت قهرمان المپیک دو و میدانی است.
حداکثر سرعتی داده‌ای که می‌توان به صورت اسمی از شبکه‌های نسل سوم در محیط آزمایشگاهی بدست آورد سرعت 14 مگابیت بر ثانیه دانلود است. 
اما نتایج یک تست مستقل که روی سرعت اینترنت نسل سوم موبایل در ایران روی اپراتورهای مختلف صورت گرفته مشخص کرده است که میانگین سرعت فعلی اینترنت ارایه شده از سوی اپراتورها کمتر از 2 مگابیت بر ثانیه است. در حالیکه برای نمونه در حال حاضر در انگلستان نسل سوم با سرعت دانلود 6.1 مگابیت و در ترکیه بین 7 تا 10 مگابیت است که در نتیجه می‌توان گفت سرعت اینترنت نسل سوم در ایران بسیار متفاوت و پایین‌تر از آمارهای جهانی است.
البته با توجه به نوپا بودن ارایه این خدمات در کشور در حال حاضر برخی کاربران در نقاط مختلف به لحاظ کیفی با قطع و وصل‌های پیاپی و نوسان سرعت مواجه بوده و مشکلاتی را عنوان می‌کنند.
در نسل 4 اگرچه خدمات قابل ارایه تفاوتی با نسل قبلی ندارد اما در نسل چهارم سرعت دچار تحول گسترده‌ای در قیاس با نسل سوم شده است. در نسل 4 برای ارتباطات سیار (ارتباط در حال حرکت) مانند استفاده در قطار یا خودرو حداکثر سرعت ۱۰۰ مگابیت در ثانیه و برای ارتباطات نسبتاً ثابت و بدون جابجایی مانند کاربران پیاده‌رو یا ساکن تا یک گیگابیت در ثانیه نیز امکان ارایه خدمت وجود دارد.
در خصوص نسل چهارم موبایل نیز باید گفت اگرچه مدیر عامل اپراتور دوم در مراسم رونمایی از نسل چهارم موبایل مدعی شده که سرعت آن بین 10تا40 مگابیت در هر ثانیه است اما این اپراتور در لیست قیمت‌هایی که ارایه کرده فعلا هیچ تضمینی برای سرعت‌ها نداده است.

×× امکانات جانبی نسل‌های پیشرفته موبایل
نمایش تصویری ویدیو و کنفرانس دو مورد از امکانات جالب توجه نسل‌های سوم و چهارم موبایل است به کمک این فناوری‌ها چند کاربر بطور همزمان می‌توانند با یکدیگر ارتباط تصویری برقرار کنند. البته قابلیت‌های نسل سوم موبایل در جهان به همینجا محدود نمی‌شود و انتقال پیام‌های چندرسانه‌ای و امکان چت روی تلفن همراه برخی دیگر از امکانات قابل توجه نسل سوم و چهارم در دنیا هستند که متاسفانه بیشتر این قابلیت‌ها مثل امکان تماس تصویری و چت هنوز در ایران فعال نشده‌اند. در نتیجه به تعبیری می‌توان گفت علاوه بر تفاوت سرعت واقعی نسل 3 و 4 موبایل ایران با دنیا، خدمات نسل‌های پیشرفته موبایلی نیز در کشورمان ارایه نمی‌شود.

×× نسل پنجم پیشکش؛ وضعیت نسل سوم روی هوا
نکته جالب توجه آن که با توجه به تفاوت‌های زیاد از حیث سرعت و خدمات قابل ارایه روی آخرین نسل‌های جدید موبایل در دنیا، زیرمجموعه‌های وزارت ارتباطات به کرات اعلام‌ کرده‌اند که در پی بررسی و تدوین و عملیاتی‌سازی طرح جامع پیاده‌سازی نسل پنجم ارتباطات سیار (۵G) در کشور هستند. این در حالیست که اصول نسل پنجم ارتباطات در دنیا توسط چند کشور انگشت‌شمار در مرحله تحقیق و بررسی است.
تمام این شعارهای تبلیغاتی برای راه‌اندازی نسل پنجم موبایل در ایران در حالی صورت می‌گیرد که اگر خدمات واقعی نسل 3 و 4 در کشورمان ارایه شود، نیاز مردم به اینترنت پرسرعت به کل مرتفع شده و خدمات ارتباطی پیشرفته‌تر بیشتر جنبه تجاری پیدا می‌کنند.
این در حالیست که رگولاتوری هنوز اقدام به تعیین و الزام اپراتورها به رعایت حداقل سرعت مجاز برای نسل سوم و چهارم موبایل و استانداردهای کیفی مرتبط نکرده است تا به این ترتیب حقوق مشترکان اپراتورها تضمین شود. زیرا همانطور که پیش از این نیز به آن پرداختیم برخی کاربران در حالی مبلغ دریافت اینترنت نسل 3 و 4 در کشور را می‌پردازند که عملا کیفیتی در حد اینترنت نسل 2 و حتی کمتر دریافت می‌کنند.
از سوی دیگر بسیاری از کاربران تلفن همراه هنوز از نحوه ارایه خدمات فعلی برای نسل سوم و چهارم رضایت کامل ندارند و قطع و وصلی‌های مکرر و عدم پوشش‌دهی در بسیاری از مناطق شهر و نیز اختلال در زمان حرکت را از جمله مشکلات نسل سوم و چهارم موبایل می‌دانند.
به هر تقدیر شاید بهتر باشد وزارت ارتباطات و رگولاتوری به جای سر دادن مکرر شعار ارایه نسل پنجم موبایل به فکر سروسامان دادن به همین نسل سوم و چهارمی باشند که نیاز امروز مردم را کفایت می‌کند.